Azerbaycan Millî Ordusu’nun Düzenlenmesi ve Kafkas İslam Ordusuyla Birlikte Bakü’yü Düşman İşgalinden Kurtarması
Özet Görüntüleme: 6
/ 
PDF İndirme: 6
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.18002527Anahtar Kelimeler:
Bakü, Batum Anlaşması, Milli Ordunun kurulması, Kafkas İslam Ordusu, Nuri PaşaÖzet
Kafkas İslam Ordusu, 1918 yılında Azerbaycan’ın başkenti Bakü’yü Ermeni, Bolşevik ve İngiliz güçlerinden kurtarmak amacıyla yapılan askeri bir harekâtı ifade eder. Bu olay, I. Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru, Osmanlı İmparatorluğu’nun Kafkasya Cephesi’ndeki faaliyetlerinin bir parçası olarak gerçekleşmiştir. 1917’de Rus İmparatorluğu’nun çökmesinin ardından, Azerbaycan’da Ermeni çetelerinin artan saldırıları ve Bolşeviklerin bölgedeki etkisi, yerel halkı zor durumda bırakmıştı. Azerbaycan Ermenilerin, Bolşevikler’in ve diğer yabancı güçlerin karşısında bağımsızlık mücadelesi veriyordu. Bu süreçte, Azerbaycan halkının desteğiyle, Kafkas İslam Ordusu, Bakü’yü kurtarmak için harekete geçti. Kafkas İslam Ordusu, Osmanlı İmparatorluğu’nun komutasındaki Nuri Paşa tarafından yönetiliyordu. Orduda, Azerbaycanlı ve Türk askerler yer alıyordu. 26 Temmuz 1918’de, Nuri Paşa komutasındaki Kafkas İslam Ordusu, Bakü’ye doğru ilerlemeye başladı. Ermeni kuvvetlerinin ve Bolşevik Rus birliklerinin savunmasını kırmak kolay olmadı, ancak Azerbaycan halkı da orduya büyük destek verdi. Kafkas İslam Ordusu, 15 Eylül 1918’de Bakü’ye girerek şehri kurtardı. Bu zafer, Bakü’nün Ermeni, Bolşevik ve İngilizlerin işgalinden kurtulması anlamına geliyordu. Bakü’nün Kafkas İslam Ordusu tarafından kurtarılması, Azerbaycan’ın bağımsızlık yolundaki en önemli adımlarından biri oldu.
Referanslar
Ağayev, Y. & Ahmedov, S. (2009). İstiklal yürüşü 1918. Altun Kitap Yayınevi.
Altınsoy, Y. (2019). Kafkas İslam ordusu ve Bakü zaferi. Karatay Sosyal Araştırmalar Dergisi, (2), 42–91.
Azerbaycan Cumhuriyeti Savunma Bakanlığı. (2018a, 17 Ocak). Halk Cumhuriyeti döneminde ordu kuruculuğu. https://mod.gov.az/az/pre/21369.html adresinden erişilmiştir.
Azerbaycan Cumhuriyeti Savunma Bakanlığı. (2018b, 17 Mart). General Memmed Bey Sulkevich: “Mutluyum ki Müslüman ordusunun zabiti olarak ölüyorum”. https://mod.gov.az/az/pre/22005.html adresinden erişilmiştir.
Binatlı, İ. B. (2010, May 28). Nuru Paşa. Edebiyat Gazetesi, 1–5.
Gafarov, T. (2009). Azerbaycan tarihi. Çaşıoğlu Yayınları.
Gafarov, V., & Şükürov, Q. (2017). Azerbaycan cumhuriyet tarihi: 1918–1920 yılları (Osmanlı arşiv belgelerinde). İlmin İnkişaf Fondu.
Görüryılmaz, M. (2008). Türk Kafkas İslam ordusu ve Ermeniler (1918). İsmet Yayınevi.
Güvenbaş, M. (2019). Azerbaycan Kolordusunun millî güç unsuru olmasında Kafkas İslam Ordusunun rolü. Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, 17(31), 33–64.
İskenderov, A. (2018). Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’nin yaratıcılığı ve onun tarihimizdeki yeri. Strateji Tahsil, 1(2), 23–24.
İsmayılbeyli, V. (2020). Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti (ADR) dış politikası ve Ali Merdan Topçubaşı. Avrasya İncelemeleri Dergisi, 9(2), 227–245.
Keykurin, V. (2007). Şeyhzamanlının xatireleri ve istiqlaliyyet fedaileri (I hisse). Azerbaycan Elmler Akademiyası Milli Münasibetler İnstitutu.
Memmedli, M., & Çelik, M. Y. (2020). Türk ve Rus kaynaklarına göre Kafkas İslam Ordusu’nun Kafkasya harekâtına yeni bir bakış. Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 6(11), 403–428. https://doi.org/10.31765/karen.798722
Mustafayev, B. (2013). Resulzâde hükümeti dönemi ve yaşanan terör olayları (1918–1920). Avrasya İncelemeleri Dergisi, 2(2), 205–231.
Nesipli, N. (2011). Azerbaycan Demokratik Respublikası’nın harici siyaseti. Ganun Nesriyat.
Süleymanov, M. (1999). Nuru Paşa. Herbi Nesriyat.
Süleymanov, M. (2014). Nuru Paşa ve silahdaşları. Nurlar.
Süleymanov, M. (2016). Kafkas İslam ordusu ve Azerbaycan. Herbi Nesriyat.
Şahin, E. (2022). Osmanlı’nın “unutulmuş son diplomasi” zaferi: Batum antlaşmaları (4–8 Haziran 1918). S. Nurdan & M. Özler (Haz.), XVIII. Türk Tarih Kongresi: Kongreye sunulan bildiriler (Cilt VIII: Hukuk ve Diplomasi – Türk-Ermeni İlişkileri) içinde (s. 79–98). Türk Tarih Kurumu.
Türker, G. R. (2008). Kafkas Türk İslam ordusu Bakü yollarında. Kafkas Üniversitesi Kafkas Araştırmaları Enstitüsü Neşriyyatı.
Türkmen, Z. (2018). 100. yılında Kafkas İslam Ordusu’nu yeniden hatırlatmak: Birinci Dünya Harbinde Osmanlı Ordusu’nun son savaşı: Gence’den Bakü’ye zafer yürüyüşü. Türk Dünyası Araştırmaları, 119(235), 159–173.
Yaqublu, N. (2012). Kafkas İslam ordusu ve Nuru Paşanın Azerbaycan’da izleri. Adiloğlu.
Yaqublu, N. (2013). Qafqaz İslam Ordusu Azərbaycanda (Bakının qurtuluşunun 95 illiyinə). OL MMC.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Heterotopic View
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
