Üstünlük Teorisi Bağlamında Bekri Mustafa Fıkraları


Özet Görüntüleme: 437 / PDF İndirme: 228

Yazarlar

  • Sevim Çiftçi Çankırı Karatekin Üniversitesi

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.8051325%20

Anahtar Kelimeler:

Fıkra, Mizah, Bekri Mustafa, Üstünlük teorisi

Özet

Toplumları bir arada tutan ve onlara millet olma vasfı kazandıran ortak bellekleri, kültürleridir. Fıkralar ait olduğu toplumun örf, adet, gelenek, göreneklerini, inançlarını, zekâsını, olaylar karşısındaki duruşunu başka bir deyişle dünyayı algılayış şeklini yansıttığı için Türk halk edebiyatının daha genel anlamda ise Türk edebiyatının ve kültürümüzün önemli yapı taşlarından biridir. Sözlü kültür ürünlerimizden değişen zamana ayak uydurarak her dönemde sevilip yaşatılan fıkralar mizah ögelerinden biridir. Kültürümüzde oldukça zengin bir varlık gösteren fıkralar genel olarak belirli tipler etrafında oluşmuştur. İçinde bulunduğu toplumun aynası olan bu tiplerin bazısı dünyaca bilinen bir üne kavuşup kabul görmüş bazıları da belirli bir bölge ile sınırlı kalmışlardır. Bekri Mustafa; tarihe mal olmuş bir şahsiyet, her bölgede tanınan ünlü bir fıkra tipidir. Üzerinde fazla bir çalışma yapılmayan Bekri Mustafa fıkralarının oldukça zengin bir yapıya sahip olduğunu ve Bekri Mutafa fıkralarında gülmeyi ortaya çıkaran sebepleri ortaya koymayı amaçlayan bu çalışmada fıkra öncelikle kavram ve tür olarak açıklandıktan sonra Bekri Mustafa fıkralarının çeşitli fıkra tasnifleri içindeki yeri belirlenmiştir.  Şöhreti günümüze kadar gelen Bekri Mustafa tanıtıldıktan sonra mizah kavramı ve üstünlük teorisi hakkında kısa bir bilgi verilip Bekri Mustafa fıkraları “Üstünlük Teorisi” bağlamında değerlendirilmiştir. İncelemeye esas aldığımız 117 fıkra okunmuş bu fıkralar içerisinden 48 tanesi mizah teorileri açısından incelemeye esas alınmıştır. İnceleme sonunda 48 fıkradan yirmi iki tanesinin üstünlük teorisi bağlamında açıklanmaya uygun görüldüğü tespit edilmiştir.

 

Referanslar

Abalı, İ. (2016). Mizah Teorileri Bağlamında Yörük Fıkraları. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 9(17): 113 – 132.

Akçar, R. (2010), İki Osmanlı Nüktedanının (Bekri Mustafa – İncili Çavuş) Fıkraları Üzerine Bir Araştırma, [Yayımlanmamış doktora tezi]. Selçuk Üniversitesi.

Altunel, İ. (2003). Latife, TDV İslam Ansiklopedisi, 27: 109-110. https://islamansiklopedisi.org.tr/latife--edebiyat adresinden 04.01.2023 tarihinde alınmıştır.

Bayraktar, Z. (2010). Mizah Teorileri Ve Mizah Teorilerine Göre Nasreddin Hoca Fıkralarının Tahlili, [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ege Üniversitesi.

Boratav, P. N. (1969). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. Gerçek Yayınevi.

Devellioğlu, F. (1988). Osmanlıca – Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Aydın Kitapevi.

Efe, N. R. (2013). Türk Nüktecileri, Salkımsöğüt Yayınları.

Eker, G. Ö. (2014). İnsan Kültür Mizah/Eğlence Endüstrisinde Tüketim Nesnesi Olarak Mizah. Grafiker Yayınları.

Elçin, Ş. (1981). Halk Edebiyatına Giriş. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.

Emeksiz, A. (2010). Bir İstanbul Kahramanı Bekri Mustafa (İnceleme – Metin). Mühür Kitaplığı.

Morreal, J. (1997). Gülmeyi Ciddiye Almak (A. Kubilay – S. Şenay, Çev.). İris Yayınevi. (1983).

Özcan, A. (1992). Bostancı. TDV İslam Ansiklopedisi, 6: 308-309. https://islamansiklopedisi.org.tr/bostanci adresinden 02.01.2023 tarihinde alınmıştır.

Özkan, İ. (1983). Nasreddin Hocanın Tarihi Şahsiyeti ve Fıkraları Üzerine Bir İnceleme. Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları.

Sakaoğlu, S. (1992). Türk Fıkraları ve Nasreddin Hoca. Selçuk Üniversitesi Yayınları.

Sanders, B. (2001). Kahkahanın Zaferi Yıkıcı Tarih Olarak Gülme (K. Atakay, Çev.). Ayrıntı Yayınları. (1995).

Şimşek, E. ve Elaltuntaş Ö. F. (2018). Osmanlı Devleti’nde Uygulanan İçki Yasağının Fıkralara Yansıması. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 16: 21-38.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1979), “Fıkra”, 3: s.220, Dergâh Yayınları, İstanbul.

Türkmen, F. (1996). Mizahta Üstünlük Teorisi ve Nasreddin Hoca Fıkraları. Türk Kültürü Dergisi, 403: 649-655.

Usta, Ç. (2009). Mizah Dilinin Gizemi. Akçağ Yayınları.

Yıldırım, D. (1999). Türk Edebiyatında Bektaşî Fıkraları. Akçağ Yayınevi.

Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük. http://sozluk.gov.tr/ adresinden 03.01.2023 tarihinde alınmıştır.

İndir

Yayınlanmış

2023-06-20

Nasıl Atıf Yapılır

Çiftçi, S. (2023). Üstünlük Teorisi Bağlamında Bekri Mustafa Fıkraları. Heterotopic View, 1(1), 14–24. https://doi.org/10.5281/zenodo.8051325

Sayı

Bölüm

Araştırma Makaleleri