Coğrafyada Zaman Ontolojisi
Özet Görüntüleme: 62
/ 
PDF İndirme: 28
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15714946Anahtar Kelimeler:
Coğrafya, Zaman, Kronolojik Zaman, Astronomik Zaman, Ekolojik Zaman, Algısal Zaman, Jeolojik ZamanÖzet
Çalışmanın hareket noktasını zaman kavramının coğrafyada göz ardı edilmesi, coğrafyanın mekân bilimi olarak okunması, zaman kavramının coğrafi ontolojisinin belirsizliğinden faydalanarak doğrusal boyuta hapsedilmesi ve mekânın zaman aracılığıyla kapitalizmin yönetim aracı olması fikri oluşturur. Erken kapitalist dönemde zaman, mekânın yönetiminde önemli araçlardan olmuştur. Modernite ontolojisi, zamanı soyut-mutlak bir varlık olarak gören Newton’cu görüşü merkeze yerleştirerek doğaya uyumlanmayı gerektiren döngüsel zaman anlayışını belirsizleştirmekte ve bireylerin-toplumların zaman algısını Newton’cu tek boyutlu üst epistemolojiye göre şekillendirmektedir. Bu bağlamda dünyada doğayla bütünleşmiş, döngüsel akışa göre şekillenen yaşamdan betonarme kalıplara sıkışmış, bireyleri kol saatinin metafiziksel kelepçesiyle kontrol eden görünmez lineer prangaların olduğu bir dijital yaşama evrilme gözlenmektedir. Çalışmada yukarıdaki düşünceler ışığında zaman kavramının coğrafyada ontolojik kabulleri irdelenmiştir. Zaman kavramının coğrafi ontolojisine mekândan bağımsız ve lineer zamanı temel alması ve diğer zaman türlerini örtük vermesi ya da tamamen göz ardı etmesi nedeniyle eleştiriler getirilmiştir. Ardından zaman ve mekân ilişkisi tartışılarak, coğrafyanın zaman bilimi olarak nasıl farklı algılanabileceği üzerinde durulmuştur. Son olarak ise zaman kavramının coğrafyada nasıl kavramsallaştırılması ve sınıflandırılması gerektiği belirtilmiştir. Bu bağlamda, zaman kavramına dair coğrafi sınıflamanın ontolojisinin temelini kapitalizmin epistemolojisinin öne sürdüğü “soyutluk”, “mekândan bağımsızlık” ve “mutlaklık” değil; “çok boyutluluk”, “mekânla ilişkisellik” ve “görelilik” arasındaki bütünlüğün oluşturması gerektiği belirtilmiştir. Zaman kavramı astronomik, ekolojik, algısal, jeolojik ve kronolojik olarak coğrafi beş boyutta sınıflandırılmış ve temellendirilmiştir. Aynı şekilde zaman algısının temelini de eleştirel teori ve postyapısalcı ilişkisel mekâna dayanan zaman sınıflamasına dair düşünmenin oluşturması gerektiği savunulmaktadır.
Referanslar
Adam, B. (1990). Time and social theory. Polity Press.
Augustine. (2008). Confessions (H. Chadwick, Trans.). Oxford University Press.
Baker, A. R. H. (2003). Geography and history: Bridging the divide. Cambridge University Press.
Batty, M. (2013). The new science of cities. MIT Press.
Bekaroğlu, E. (2020). Zaman-coğrafyası: Hagerstrand’de birey, zaman-mekân ve hareket. In N. Özgen & S. Coşkun (Eds.),
Davranışsal coğrafya (ss. 227–246). Pegem Akademi.
Bergson, H. (1999). An introduction to metaphysics (T. E. Hulme, Trans.). Hackett Publishing. (Original work published 1903).
Bergson, H. (2001). Time and free will: An essay on the immediate data of consciousness (F. L. Pogson, Trans.). Dover
Publications. (Original work published 1889).
Block, R. A. (1990). Cognitive models of psychological time. Lawrence Erlbaum Associates.
Braudel, F. (1972). The Mediterranean and the Mediterranean world in the age of Philip II (S. Reynolds, Trans.). Harper & Row.
(Original work published 1949).
Burton, I. (1963). The quantitative revolution and theoretical geography. The Canadian Geographer, 7(4), 151–162.
Castells, M. (1996). The rise of the network society. Blackwell.
Cloke, P., Crang, P., & Goodwin, M. (2014). Introducing human geographies (3rd ed.). Routledge.
Cloke, P., Philo, C., & Sadler, D. (1991). Approaching human geography: An introduction to contemporary theoretical debates. Paul
Chapman Publishing.
Clout, H. D. (2002). H. C. Darby and the historical geography of France. In H. C. Darby, The relations of history and geography:
Studies in England, France and the United States (s. 131–145). Exeter.
Comte, A. (1842). Cours de philosophie positive [the course of positive philosophy]. Bachelier.
Costanza, R. (1991). Ecological economics: The science and management of sustainability. Columbia University Press.
Crang, M. (2005). Time: Space. In P. Cloke & R. Johnston (Eds.), Spaces of geographical thought: Deconstructing human
geography’s binaries (pp. 199–217). Sage Publications.
Cressie, N., & Wikle, C. K. (2011). Statistics for spatio-temporal data. Wiley.
Cresswell, T. (2004). Place: A short introduction. Blackwell Publishing.
Deleuze, G., & Guattari, F. (1987). A Thousand Plateaus: Capitalism and Schizophrenia. University of Minnesota Press.
Diels, H., & Kranz, W. (1951). Die fragmente der vorsokratiker (Vol. 1, 6th ed.). Weidmann.
Dodelson, S. (2003). Modern cosmology. Academic Press.
Eddington, A. S., Dyson, F. W., & Davidson, C. R. (1920). A determination of the deflection of light by the Sun's gravitational
field, from observations made at the solar eclipse of May 29, 1919. Philosophical Transactions of the Royal Society A:
Mathematical, Physical and Engineering Sciences, 220(571–581), 291–333.
Einstein, A. (1916). Die grundlage der allgemeinen relativitätstheorie. Annalen der Physik, 49(7), 769–822.
Ellegard, K. (2019). Thinking time geography: Concepts, methods and applications. Routledge.
Elliot, R. (1993). Life cycles: The influence of planetary cycles on our lives. Macmillan.
Erinç, S. (2000). Jeomorfoloji I . Der Yayınları.
Foucault, M. (1977). Discipline and punish: The birth of the prison (A. Sheridan, Trans.). Pantheon Books. (Original work
published 1975).
Friedman, T. L. (2005). The world is flat: A brief history of the twenty-first century. Farrar, Straus and Giroux.
Gregory, D., Johnston, R., Pratt, G., Watts, M., & Whatmore, S. (2009). The dictionary of human geography (5th ed.). WileyBlackwell.
Gregory, D., & Urry, J. (1985). Social relations and spatial structures. Macmillan.
Giddens, A. (1984). The constitution of society: Outline of the theory of structuration. Polity Press.
Giddens, A. (1990). The consequences of modernity. Stanford University Press.
Goodchild, M. F. (2011). Spatial thinking and the GIS user interface. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 21, 3–9.
https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2011.07.002
Grotzinger, J., & Jordan, T. (2018). Understanding earth (8th ed.). W. H. Freeman and Company.
Hartshorn, T. A. (1997). Interpreting the city: An urban geography (2nd ed.). Wiley.
Hartog, F. (2003). Régimes d'historicité: Présentisme et expériences du temps. Seuil.
Harvey, D. (1990). The condition of postmodernity: An enquiry into the origins of cultural change. Blackwell.
Harvey, D. (1996). Justice, nature and the geography of difference. Blackwell.
Harvey, D. (2005). A brief history of neoliberalism. Oxford University Press.
Harvey, D. (1990). Between space and time: Reflections on the geographical imagination. Annals of the Association of American
Geographers, 80(3), 418–434. https://doi.org/10.1111/j.1467-8306.1990.tb00305.x
Harvey, D. (2009). The enigma of capital and the crises of capitalism. Oxford University Press.
Hägarstrand, T. (1970). What about people in regional science? Papers in Regional Science, 24(1), 7–21.
Hirsch, A., Tigges, C. H. P., Pereira, M. A. V., & Santos, A. C. R. (2019). Geoprocessamento e satélites na engenharia agronômica.
Apresentação de Trabalho/Conferência ou palestra, Universidade Federal de São João Del-Rei.
Johnston, R., & Sidaway, J. D. (2015). Geography and geographers: Anglo-American human geography since 1945 (7th ed.). Taylor
& Francis.
Kant, I. (1781/1998). Critique of pure reason (P. Guyer & A. W. Wood, Trans. & Eds.). Cambridge University Press.
Karabağ, S. (2006). Mekânın siyasallaşması. Gazi Kitabevi.
Karabağ, S. (2020). Risk jeopolitiği: Doğa, toplum, yönetim. Pegem Akademi.
Kirk, G. S., Raven, J. E., & Schofield, M. (1983). The presocratic philosophers: A critical history with a selection of texts (2nd ed.).
Cambridge University Press.
Koselleck, R. (1979). Vergangene zukunft: Zur semantik geschichtlicher zeiten. Suhrkamp.
Köhler, P. (2010). Rapid changes in ice core gas records – Part 1: On the accuracy of methane synchronisation of ice cores.
Climatic Past Discussions, 6, 1453–1471. https://doi.org/10.5194/cpd-6-1453-2010
Latour, B. (1993). We have never been modern (C. Porter, Trans.). Harvard University Press.
Levine, R. V. (1997). A geography of time: The temporal misadventures of a social psychologist. Basic Books.
Lefebvre, H. (2004). Rhythmanalysis: Space, time and everyday life (S. Elden & G. Moore, Trans.). Continuum.
Liddle, A. R. (2003). An introduction to modern cosmology (2. baskı). Wiley.
Martin, F. (2005). Everyday geography: Re-visioning primary geography for the 21st century. International Research in
Geographical and Environmental Education, 14(4), 364–371.
Mayhew, S. (2004). A dictionary of geography. Oxford University Press.
Mayhew, S. (2015). A dictionary of geography (5th ed.). Oxford University Press.
Massey, D. (1994). Space, place and gender. Polity Press.
Massey, D. (2005). For space. Sage Publications.
May, J., & Thrift, N. (2001). Timespace: Geographies of temporality. Routledge.
Newton, I. (1687). Philosophiæ naturalis principia mathematica. Royal Society.
Nora, P. (1989). Between memory and history: Les lieux de mémoire. Representations, (26), 7–24.
Öztürk, M. (2007). Coğrafya: Gelişimi, içeriği, eğitimi. S. Şahin & S. Karabağ (Ed.), Kuram ve uygulamada coğrafya içinde (ss. 3-
. Gazi Kitabevi.
Peuquet, D. J. (2002). Representations of space and time. Guilford Press.
Ratzel, F. (1901). Anthropogeographie. J. Engelhorn.
Rogers, A., Castree, N., & Kitchin, R. (2013). A dictionary of human geography. Oxford University Press.
Ryden, B. (2017). Introduction to cosmology (2nd ed.). Cambridge University Press.
Schwanen, T., & Kwan, M.-P. (2008). The internet, mobile phone and space-time constraints. Geoforum, 39(3), 1362–1377.
Şahin, B. (2022). 2017 ve 2018 Coğrafya dersi öğretim programları. S. Karabağ, S. Şahin & B. Şahin (Ed.), Coğrafya dersi
öğretim programları içinde (ss. 125–155). Pegem Akademi Yayıncılık.
Tarbuck, E. J., & Lutgens, F. K. (2017). Earth: An introduction to physical geology (12th ed.). Pearson.
Thrift, N. (2007). Non-representational theory: Space, politics, affect. Routledge.
Tuan, Y.-F. (1977). Space and place: The perspective of experience. University of Minnesota Press.
Warf, B. (2008). Time-space compression: Historical geographies. Routledge.
Whitehead, A. N. (1929). Process and reality. Free Press.
Vidal de la Blache, P. (1926). Principes de géographie humaine. Armand Colin.
Zimbardo, J. P., & Boyd, J. N. (2008). The time paradox: The new psychology of time that will change your life. Free Press.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Heterotopic View
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
