9-13. Yüzyıllar Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’nin Sırlı Seramikleri
Özet Görüntüleme: 7
/ 
PDF İndirme: 5
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.18002417Anahtar Kelimeler:
Nahçıvan, Sırlı Seramik, Monokrom ve Polikrom Boyalı SeramiklerÖzet
Çalışma kapsamında, Azerbaycan Cumhuriyeti’nin güney bölgesinde, Araz Nehri’nin sol kıyısında yer alan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’nin sırlı seramikleri ele alınmıştır. Nahçıvan topraklarında sırlı seramik üretimi, özellikle 9. yüzyıldan itibaren gelişme göstermiş ve bu dönemde önemli üretim merkezleri ortaya çıkmıştır. Bu üretim merkezlerinin, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’nin Orta Çağ yerleşim alanlarından tespit edildiği görülmektedir. Yerel kırmızı kil hammaddelerinden üretilen sırlı seramik ürünler 9-13. yüzyıllarda daha da gelişmiş ve bu alanda Nahçıvan’ın derinlemesine araştırılmasına yol açan önemli kanıtlar oluşturmuştur. 9. yüzyılda sırlamada daha ilkel yöntemler kullanılmış, mor ve beyaz renkte şeffaf kurşun sırla süsleme yaygınlaşmıştır. Zamanla seramikler üzerindeki süslemeler daha karmaşık hale gelmiş, kazıma, oyma, islimi ve şamplev gibi desenler eklenmiş, ayrıca sır renklerinde değişiklikler yapılmış ve yeşil ile mavi sırlı seramik üretimi gelişmeye başlanmıştır. Seramikler üzerindeki bezemelerde geometrik ve bitkisel desenler ön planda olup, az sayıda hayvan ve kuş figürlerine de yer verilmiştir.
Referanslar
Ahmedov, G. M. (1979). Orta Çağ kenti Baylakan. İlm.
Ahmedov, G. M., & Dostiev, T. M. (2008). Konaklama. M. Rahimova (Ed.), Azerbaycan arkeolojisi (6. Cilt) içinde (s. 30–98). Doğu-Batı.
Ahmedov, R. J. (1992). Bakü seramikleri (9.–17. yüzyıllar). İlm.
Babayev, İ. A. (1964). Gabala’nın ilk sırlı seramikleri. Azerbaycan’ın maddi kültürünün tarihi içinde (Cilt 5, s. 131–148). Azerbaycan SSC İlimler Akademisi.
Büyüme, U. (2018). Parğon’un Bizans dönemi sırlı seramikleri [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
Dostiev, T. M. (2008). 2006–2007 yıllarında Şemkir kent ören yerinde yapılan arkeolojik araştırma. Şemkir: Arkeolojik miras, tarih ve mimarlık: Birinci Cumhuriyet bilimsel-uygulamalı konferansının materyalleri içinde. Çaşıoğlu.
Dostiev, T. M. (2014). Orta Çağ kenti Şemkir’den manganez desenli sırlı seramikler. Azerbaycan Arkeolojisi, 17(2), 59–66.
Dostiev, T. M. (2017). Şemkir Orta Çağ kentinin sırlı seramikleri. In S. G. Bocharov, V. François, & A. G. Sitdikov (Eds.), Glazed pottery of the Mediterranean and the Black Sea Region, 10th–18th centuries (Vol. 2, pp. 639–674). Izdatel’stvo “Stratum”; University “Higher School of Anthropology”.
Dostiev, T. M. (2020). İslam medeniyet sisteminde Azerbaycan’ın Orta Çağ şehirleri. Avrupa Beşeri Bilimler ve Sosyal Bilimler Dergisi, (2).
Efendiyev, R. (1976). Azerbaycan dekoratif uygulamalı sanatları. Işık.
Göyuşov, R. (1986). Azerbaycan arkeolojisi. Işık.
Hamavi, Y. (1983). Mu’jam al-Buldan (Z. M. Bunyadov & P. K. Khuzv, Çev.). İlm. (Orijinal eser 1866)
Hillenbrand, R. (1999). Islamic art and architecture. Cambridge University Press.
İbragimov, B. İ. (2000). Orta Çağ kenti Kiran. Moskova Yayınevi.
Jacobson, A. L. (1959). Baylakan’ın (Azerbaycan’da Ören-kala) sanatsal seramikleri. MIA.
Kerimov, L. (1983). Azerbaycan halısı (Cilt 2). Gençlik.
Memmedov, R. (1977). Nahçıvan şehrinin tarihi denemesi (Orta Çağ dönemi). İlm.
Naghiyev, V. N., & Mammadov, I. A. (2010). Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti maden kaynakları. İlm.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. (t.y.). Naxçıvan Dövlət Tarix Muzeyi. https://nculture.gov.az/naxcivan-dovl-t-tarix-muzeyi adresinden erişilmiştir.
Nevruzlu, A. İ. (1993). Azerbaycan Orta Çağ seramikleri (IX–XVII. yüzyıllar). İlm.
Qiyasi, C. (1991). Nizami dövrü memarlıq abidələri. Işık.
Rowland, B. (1970). The art of Central Asia. Crown Publishers, Inc.
Rustamov, R. (2011). İmişli anıtlarındaki seramik örnekleri. Azerbaycan Arkeolojisi, 14(2), 57–66.
Shelkovnikov, B. A. (1957). Ani şehri kazılarından elde edilen sırlı seramikler. Ermenistan SSC Bilimler Akademisi Yayınevi.
Türkmen, G. (2017). Bizans dönemi sırlı seramikleri hakkında kısa bir değerlendirme. Ş. G. Aydıngün (Ed.), İstanbul Küçükçekmece Göl Havzası kazıları içinde (s. 333–348). Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
Vyatkin, V. L. (1926). Eski Semerkant’ın Afrasiya Kalesi. Uzpoligraftrest.
Watson, O. (1985). Persian lustre ware. British Library.
Welch, S. C. (1987). The Islamic world. U.S. Lithography.
Wilkinson, C. K. (1973). Nishapur: Pottery of the Early Islamic Period. Press of A. Colish.
Yakobson, A. L. (1978). Orta asr şirli keramika tarixi bir fenomen kimi. Bizans Xronologiyası, 39, 148–158.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Heterotopic View
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
