Türkiye’de Satranç Oyunuyla Alakalı Eğitim Alanında Yapılmış Lisansüstü Çalışmaların İncelenmesi


Özet Görüntüleme: 11 / PDF İndirme: 8

Yazarlar

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.14510485

Anahtar Kelimeler:

Satranç, Eğitim, Akıl ve Zekâ Oyunları

Özet

Bu çalışmada Türkiye’de eğitim alanında satranç ile ilgili yapılmış lisansüstü çalışmaları incelemek amaçlanmıştır. Çalışmada kullanılan tezler doküman analizi tekniğiyle incelenmiştir. Veri toplama aracı olarak Ceylan ve Bozkurt’un (2023) geliştirip kullandıkları tez sınıflandırma formu kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini belirlemek amacıyla ölçüt örneklem kullanılmıştır. Belirli ölçütlere göre incelenen 15 adet lisansüstü çalışmaya ulaşılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde betimsel analiz kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçları incelendiğinde satranç ile ilgili yapılmış lisansüstü çalışmalarda konu olarak en çok satranç oyununun belirli değişkenlere etkisinin incelendiği görülmüştür. Konu ile ilgili en fazla çalışma 2017 yılında yapılmış, yüksek lisans tezlerinin çoğunlukta olduğu, çalışmaların büyük çoğunluğunun Selçuk Üniversitesi’nde yürütüldüğü görülmüştür. Satrancın kullanıldığı ders olarak yalnızca matematik dersiyle ilişkilendirildiği görülmüştür. Metodolojik açıdan incelendiğinde en çok nicel yöntemlerin kullanıldığı, deneysel desenlerin tercih edildiği, basit seçkisiz örneklemenin seçildiği, öğrenci örneklem grubunun kullanıldığı, 1-50 ve 51-100 aralığı örneklem büyüklüğünün tercih edildiği, test, ölçek, kişisel bilgi formu veri toplama araçlarının kullanıldığı ve son olarak tanımlayıcı istatistik veri analizinin kullanıldığı görülmektedir. Çalışma sonunda önerilere yer verilmiştir.

Referanslar

Akar, T. (2021). Okul öncesi dönemde verilen satranç eğitiminin dikkat gelişimine etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.

Akay, K. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarına verilen satranç eğitiminin bilişsel ve sosyal davranışına etkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.

Akbulut, H. İ., Çepni, S., & Şahin, Ç. (2013). Doktora tez sürecinde karşılaşılan problemlerin belirlenmesi: Eğitim fakültesi örneği. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 50-69.

Akkaya, S., Kılınç, E. ve Kapıdere, M. (2022). Analysis of mind and intelligence games for primary school mathematics curriculum learning. Kastamonu Eğitim Dergisi, 30(3), 576-586. https://doi.org/10.24106/kefdergi.926990

Alessi, S. M. ve Trollip, S. R. (2001). Multimedia for learning: methods and development (3rd Editon). Allyn ve Bacon: Needham Heights.

Angın, N. (2022). Akıl ve zekâ oyunları uygulamalarının ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin matematik dersine karşı tutum, güdü ve öğrenme stratejilerine etkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi.

Arpacı, Y. (2022). Akıl ve zekâ oyunlarının matematik problemlerindeki matematiksel muhakemeye yönelik ilişkinin öğretmen görüşü ile incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Siirt Üniversitesi.

Ayar, A., Tüysüz, H., Alp, G. ve Çavaş, P. (2023). Akıl ve zeka oyunları alanında yapılan çalışmaların sistematik bir analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 66, 51-83. https://doi.org/10.21764/maeuefd.959450

Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 231-274.

Budak, D., & Saban, A. İ. (2023). Akıl ve zekâ oyunları ile ilgili bilimsel araştırmaların incelenmesi. Ulusal Eğitim Dergisi, 3(5), 890-904.

Büyükaşık, E. (2017). Ortaokul öğrencilerinin problem çözmeye yönelik tutumları ile satranç bilgisi seviyeleri arasındaki ilişki [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Mersin Üniversitesi.

Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (29.Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.

Cemaloğlu, N. (2021). Veri toplama teknikleri: nicel-nitel. A. Tanrıöğen (Ed.), Bilimsel araştırma yöntemleri içinde (5. Baskı, ss. 111-140). Anı Yayıncılık.

https://doi.org/10.14527/9786257052405

Ceylan, A. ve Bozkurt, E. (2023). Akıl ve zekâ oyunlarıyla ilgili ilkokul düzeyinde yapılmış lisansüstü çalışmaların tematik ve metodolojik olarak incelenmesi. M. Çalışoğlu (Ed.), Eğitimde güncel araştırmalar-II içinde (1. Baskı, C. 1, ss. 61-80). Vizetek Yayıncılık.

Çelik, N. (2024). İlkokullarda akıl ve zekâ oyunlarıyla ilgili yapılan çalışmaların incelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 9(1), 123-136. https://doi.org/10.54979/turkegitimdergisi.1446873

Cohen, L. ve Manion, L. (1988). Research methods in education (4th Edition). Routledge.

Çağan, B. (2022). Matematiksel akıl ve zekâ oyunları kullanılarak yapılan öğretim etkinliklerinin ortaokul öğrencilerinin matematik başarılarına, matematiksel motivasyonlarına ve problem çözme becerilerine etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Bartın Üniversitesi.

Çağır, S. ve Oruç, Ş. (2020). Intelligence and mind games in concept teaching in social studies. Participatory Educational Research, 7(3), 139-160. https://doi.org/10.17275/per.20.39.7.3

Çepni, S. (2014). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (7.). Celepler Matbaacılık.

Dauvergne, P. (2000). The case for chess as a tool to develop our children’s minds. In P. S. McDonald (Ed.), Benefits of chess in education (pp. 39-46). Chess Federation.

Deniz, S. (2024). Türkiye’de akıl ve zeka oyunlarına ilişkin yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Aydın Üniversitesi.

Demirel, T. ve Karakuş Yılmaz, T. (2019). The effects of mind games in math and grammar courses on the achievements and perceived problem‐solving skills of secondary school students. British Journal of Educational Technology, 50(3), 1482-1494. https://doi.org/10.1111/bjet.12624

Dokumacı Sütçü, N. (2021). Zekâ oyunlarıyla ilgili yapılan bilimsel araştırmaların yematik ve metodolojik açıdan incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(78), 988-1007. https://doi.org/10.17755/esosder.826045

Ekizoǧlu, Ö., Yazici, N. A., Isik, U., Acet, M. ve Gümüsgül, O. (2023). The rehabilitative effect of chess on the visually impaired. Loisir et Société/Society and Leisure, 46(2), 354-366. https://doi.org/10.1080/07053436.2023.2216592

Erdoğan, İ. (2009). Okul öncesi dönemde satranç öğretiminde geleneksel ve bilgisayar destekli öğretim yöntemlerinin karşılaştırılması [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi.

Eryücel, M. E. (2018). Satranç sporcularında psikolojik dayanıklılık ve düşünme stilleri arasındaki ilişki [Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi.

Esen, B. (2021). Akıl ve zekâ oyunları etkinliklerinin ilkokul 3. sınıf matematik dersinde öğrencilerin akademik başarılarına ve problem çözme becerilerine etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Mersin Üniversitesi.

Fraenkel, J. R., Wallen, N. E. ve Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th Edition). McGraw- Hill.

Graham, A. (1985). Chess makes kids smart. In P. S. McDonald (Ed.), Benefits of chess in education (pp. 15-18). Chess Federation.

Güneş, D. (2020). Sınıf öğretmenlerinin akıl ve zekâ oyunlarının ilkokulda kullanıma yönelik değerlendirmeleri [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Balıkesir Üniversitesi. https://doi.org/10.47994/usbad.893591

Hocaoğlu, N. ve Akkaş Baysal, E. (2019). Nicel araştırma modelleri-desenleri. İçinde G. Ocak (Ed.), Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri İçinde (66-119). Pegem Akademi. https://doi.org/10.14527/9786052419649.02

Kahraman, T. (2021). Akıl ve zekâ oyunlarının, ilkokul ikinci sınıf öğrencilerinin matematik dersindeki akademik başarı ve bilişsel özelliklerine etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Çukurova Üniversitesi.

Kanlı, U., Gülçiçek, Ç., Göksu, V., Önder, N., Oktay, Ö., Eraslan, F., & Güneş, B. (2014). Ulusal fen bilimleri ve matematik eğitimi kongrelerindeki fizik eğitimi çalışmalarının içerik analizi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 127-153.

Karasar, N. (1999). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayınları.

Kaynar, F. (2014). Erken çocukluk döneminde verilen satranç eğitiminin ilkokula hazır bulunuşluğa etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Adnan Menderes Üniversitesi.

Köksal, A. (2006). Eğitimde satranç. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 17-27.

Kula, S. S. (2020). Zekâ oyunlarının ilkokul 2. sınıf öğrencilerine yansımaları: bir eylem araştırması. Milli Eğitim Dergisi, 49(225), 253-282.

Kulaç, O. ve Daban, S. (2012). Okul öncesi öğretmenler için satranç öğretimi kaynak programı.

https://sirinler.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/46/01/750297/dosyalar/2018_05/24152149_OKUL_ONCESI_YYRETMENLERY_YYYN_SATRANY_YYRETYM_KAYNAK_PROGRAMI.pdf?CHK=c0bef1e481920198d992c14fef5dcf08 .

Lastima, D. G. & Gayoles, L. A. M. (2020). Effects of chess training on the psychological well-being of children in conflict with the law. Philippine Social Science Journal, 3(2), 137-138. https://doi.org/10.52006/main.v3i2.141

Manak, S. (2007). İlköğretim okullarında uygulamaya konulan seçmeli satranç dersi programının incelenmesi, (Kütahya ili örneği) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi.

Millî Eğitim Bakanlığı. (2006). İlköğretim satranç dersi öğretim programı ve kılavuzu 1- 8. sınıflar. Millî Eğitim Bakanlığı.

Millî Eğitim Bakanlığı. (2019). Satranç öğretim programı (okul öncesi). Millî Eğitim Bakanlığı.

Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analsis: an expanded sourcebook (2nd Edition). Sage Publications.

Nanu, C. C., Coman, C., Bularca, M. C., Mesesan-Schmitz, L., Gotea, M., Atudorei, I., Turcu, I. & Negrila, I. (2023). The role of chess in the development of children-parents’ perspectives. Frontiers in Psychology, 14.

https://doi.org/10.3389/fpsyg.2023.1210917

Ocak, G. (2019). Bilimsel araştırmalarda kullanılan veri toplama araçları. O. Gürbüz (Ed.), Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri içinde (218-268). Pegem Yayıncılık.

https://doi.org/10.14527/9786052419649.06

Özdevecioğlu, B., & Hark Söylemez, N. (2021). Akıl ve zekâ oyunları ile ilgili olarak yapılan lisansüstü çalışmaların değerlendirilmesi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 28, 17-53.

Özener, Ö., & Yünkül, E. (2023). İlkokulda zeka oyunları İle ilgili yapılan çalışmaların içerik analizi. 3rd International Conference on Educational Technology and Online Learning, 266-277.

Özoğul, B., Akar, E., & Görgün, B. (2024). Türkiye’de sosyal öykü uygulamasının kullanıldığı lisansüstü tezlerin incelenmesi: bir sistematik derleme. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 61, 2139-2158.

https://doi.org/10.53444/deubefd.1437981

Palm, C. (1990). Chess improves academic performance. In P. S. McDonald, Ed.), Benefits of chess in education (pp. 19-20). Chess Federation

Sadık, R. (2006). İlköğretim 4. ve 5. sınıf satranç bilen öğrenciler ile satranç bilmeyen öğrencilerin doğal sayılara ilişkin dört işlem ve problem çözme başarılarının karşılaştırılması [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.

Sağlam Tekneci, S. (2009). Okul öncesi dönemde alınan satranç eğitiminin ilköğretim birinci sınıf öğrencilerin matematik becerileri üzerindeki etkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.

Sevinç, B. (2001). Türkiye’de lisansüstü eğitim uygulamaları, sorunlar ve öneriler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 34(1), 125-137.

Sözer, Y. ve Aydın, M. (2020). Nitel veri toplama teknikleri ve nitel analiz süreci. B. Oral ve Ç. Ahmet (Ed.), Kuramdan uygulama eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri İçinde (249-281). Pegem Akademi. https://doi.org/10.14527/9786257880176.10

Şahin, F. ve Aslan, H. (2023). Satranç oynama motivasyonunun satranç oyun gücüne etkisi: özel yetenekliler üzerinde bir inceleme. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 116-126.

https://doi.org/10.55179/dusbed.1216664

Şahin, H. (2021). 2019 satranç öğretim programının satranç antrenörlerinin, okulöncesi öğretmenlerinin ve okulöncesi alan uzmanlarının görüşleri doğrultusunda incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Anadolu Üniversitesi. https://doi.org/10.18039/ajesi.1027688

Şanlıdağ, M. (2020). Zekâ oyunları dersinin öğrencilerin matematik problemi çözme tutumlarına ve problem çözmeye yönelik yansıtıcı düşünme becerilerine etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.

https://doi.org/10.21666/muefd.846312

Şişman, Ş. (2022). Akıl ve zekâ oyunlarının 8. sınıf öğrencilerinin rutin olmayan problemleri çözme başarısı ve matematik tutumlarına etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kocaeli Üniversitesi.

Tatlıpınar, S. (2017). Satranç öğretiminin okul öncesi çocuklarda dikkat gelişime etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi.

Tatlıpınar, S., & Serçe, H. (2019). Satranç öğretiminin okul öncesi çocukların dikkat toplama becerilerine etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22(2), 481-489.

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. (2013). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu akıl ve zekâ oyunları öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı.

Tunç, M. ve Bolat, Y. (2023). Matematik Öğretiminde Zekâ Oyunları: Sistematik Bir İnceleme. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(38), 601-631.

https://doi.org/10.35675/befdergi.1237609

Türkiye Satranç Federasyonu. (2021, Ocak 21). Satranç, ortaokullarda seçmeli ders olarak verilecek.

https://www.tsf.org.tr/guncel-haberler/15174satrancortaok ullarda-secmeli-ders-olarakverilecek .

Türkiye Satranç Federasyonu. (2023). Santrancın tarihçesi. https://www.tsf.org.tr/federasyon/tarihce

Ulus, A. (2022). Ortaokulda öğrenim gören aktif satranç sporcularına ait farklı değişkenlerin problem çözme, 21. yüzyıl becerileri ve fen bilimlerine yönelik tutumları ile ilişkilerinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.

Ülger, N. (2023). Satranç öğretim programının okul öncesi öğrencilerinin problem çözme becerilerine etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.

Ün, E. (2010). Satranç eğitimini, problem çözme yaklaşımları, karar verme ve düşünme stillerine etkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi.

Ünver, S. (2022). İlköğretim matematik öğretmenlerinin stratejik zekâ oyunlarının matematik öğretiminde kullanılabilirliği ve matematik öğretimine katkısına dair görüşleri [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Anadolu Üniversitesi.

Yaman, B. (2022). Satrancın akademik başarıya etkisi (doküman incelemesi). The Journal of Academic Social Resources, 7(38), 684-691. https://doi.org/10.29228/ASRJOURNAL.62924

Yazar, T. ve Keskin, İ. (2020). Nitel araştırmada örneklem. A. Çoban ve B. Oral (Ed.), Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (1. Baskı) içinde (229-246). Pegem Akademi Yayıncılık.

https://doi.org/10.14527/9786257880176.09

Yeşilbursa, C. C., Karakuş, A., & Geçgel, Ş. (2024). Sosyal bilgiler eğitimi lisansüstü öğrencilerinin tez konusu belirleme eğilimleri. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 11(105), 615-622.

Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Seçkin Yayıncılık.

Yıldız, M. (2010). İlköğretim 2. kademesinde okuyan aktif satranç sporcularının yaratıcılık ve çoklu zeka alanlarıyla olan ilişkilerinin araştırılması [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.

Yılmaz, D. (2019). Akıl ve zekâ oyunlarının ilköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin akıl yürütme becerilerine ve matematiksel tutumlarına etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.

Yüksek Öğretim Kurumu. (2023). Yükseköğretimde Yeni İstatistikler. https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Haberler/2023/yuksekogretimde-yeni-istatistikler.aspx .

Yöndemli, E. (2018). Zekâ oyunlarının (strateji ve geometri) ortaokul düzeyindeki öğrencilerde matematiksel muhakeme yeteneğine ve matematik dersinde gösterilen çabaya etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kırıkkale Üniversitesi.

Zengin Kılavuz, P. (2024). Matematik dersinde kullanılan zekâ oyunlarının 7. sınıf öğrencilerinin problem çözme becerisine etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.

Zilan, S. (2023). Akıl ve zekâ oyunlarının matematik eğitiminde kullanımı: Bir meta-sentez çalışması [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Dicle Üniversitesi.

İndir

Yayınlanmış

2024-12-20

Nasıl Atıf Yapılır

Ceylan, A. (2024). Türkiye’de Satranç Oyunuyla Alakalı Eğitim Alanında Yapılmış Lisansüstü Çalışmaların İncelenmesi. Heterotopic View, 2(2), 102–111. https://doi.org/10.5281/zenodo.14510485

Sayı

Bölüm

Araştırma Makaleleri