Üstünlük Teorisi Bağlamında Bekri Mustafa Fıkraları

Özet

Toplumları bir arada tutan ve onlara millet olma vasfı kazandıran ortak bellekleri, kültürleridir. Fıkralar ait olduğu toplumun örf, adet, gelenek, göreneklerini, inançlarını, zekâsını, olaylar karşısındaki duruşunu başka bir deyişle dünyayı algılayış şeklini yansıttığı için Türk halk edebiyatının daha genel anlamda ise Türk edebiyatının ve kültürümüzün önemli yapı taşlarından biridir. Sözlü kültür ürünlerimizden değişen zamana ayak uydurarak her dönemde sevilip yaşatılan fıkralar mizah ögelerinden biridir. Kültürümüzde oldukça zengin bir varlık gösteren fıkralar genel olarak belirli tipler etrafında oluşmuştur. İçinde bulunduğu toplumun aynası olan bu tiplerin bazısı dünyaca bilinen bir üne kavuşup kabul görmüş bazıları da belirli bir bölge ile sınırlı kalmışlardır. Bekri Mustafa; tarihe mal olmuş bir şahsiyet, her bölgede tanınan ünlü bir fıkra tipidir. Üzerinde fazla bir çalışma yapılmayan Bekri Mustafa fıkralarının oldukça zengin bir yapıya sahip olduğunu ve Bekri Mutafa fıkralarında gülmeyi ortaya çıkaran sebepleri ortaya koymayı amaçlayan bu çalışmada fıkra öncelikle kavram ve tür olarak açıklandıktan sonra Bekri Mustafa fıkralarının çeşitli fıkra tasnifleri içindeki yeri belirlenmiştir.  Şöhreti günümüze kadar gelen Bekri Mustafa tanıtıldıktan sonra mizah kavramı ve üstünlük teorisi hakkında kısa bir bilgi verilip Bekri Mustafa fıkraları “Üstünlük Teorisi” bağlamında değerlendirilmiştir. İncelemeye esas aldığımız 117 fıkra okunmuş bu fıkralar içerisinden 48 tanesi mizah teorileri açısından incelemeye esas alınmıştır. İnceleme sonunda 48 fıkradan yirmi iki tanesinin üstünlük teorisi bağlamında açıklanmaya uygun görüldüğü tespit edilmiştir.