Heterotopic View

Tahsin Yücel’in “Vatandaş” Adlı Romanı Üzerine Bir İnceleme

Ertuğrul Gazi Derhem — 2025-06-23

Hikâye, roman, eleştiri, deneme, çeviri gibi birçok edebî türde eserler ortaya koyan Tahsin Yücel, Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının önemli yazarları arasına adını yazdırmıştır. Hikâye ve romanlarında insan ruhunun derinliklerine nüfuz ettiği görülen yazar, eserlerinde kullandığı göndermeler ve ironilerle dikkat çeker. Yazar bu çalışma kapsamında ele alınan romanı Vatandaş’ta da bu teknikleri açık bir biçimde kullanır. Toplumsal bir eleştiri bağlamında ele alınabilecek olan romanın kahramanı Şaban Baş’ın içinde yaşadığı topluma açıkça yabancılaştığı görülür. Bu yabancılaşmayla birlikte uysal Şaban Baş ile cesur Volkan Taş arasında kalan başkahraman, nihayetinde Vatandaş olarak kalmayı tercih eder ve isimsiz bir direnişe katılma yolunu seçer. Umumi tuvalet kapılarının arkalarına içinden geçenleri yazarak, kimsenin dile getiremediği şeyleri söyleyerek kendisini rahatlatır. Dış dünyaya döndüğünde ise tekrar sıkıntıya düşer ancak burada da annesine benzeyen bir kadınla evlenerek kendisine imgesel bir kapı açar. Bu evlilik sayesinde kısmen de olsa imgesel tatminler yaşayan Vatandaş’ın genel itibariyle imgesel ile simgesel arasında bocaladığı ve sıkıntılı olduğu görülür. Bu çalışmada ruhsal hâlini kendi dilinden açığa vuran Şaban Baş/Vatandaş’ın psikolojisi, psikanalitik kuramlar ışığında incelenmeye çalışılacaktır. Bu noktada Fransız psikanalist Jacques Lacan’ın psikanaliz kuramı temel olarak alınacaktır. Diğer psikanalistlerin de görüşleriyle desteklenecek çalışmanın amacı Vatandaş’ın patolojik yönlerini ortaya çıkarmak değil; metindeki imgelerden yola çıkarak Vatandaş’ın eylemlerine bir anlam vermeye çalışmak olacaktır.

Her Dönemin Muhalifi: Yevgeni İvanoviç Zamyatin

Yaren Gülşen — 2025-06-23

Yevgeni İvanoviç Zamyatin; her dönemin “zındığı”, her görüşün muhalifi, tutkunu olduğu edebiyatın da eleştirmeni ve siyasi hiciv yazarı, 1884 senesinde, dönemin Rus İmparatorluğu’nun bir parçası olan Lebedyan’da dünyaya gözlerini açmıştır. Edebiyat dünyasında sağladığı katkılar ve muhalif duruşuyla yerini alan Zamyatin, yazın gücüyle evrensel bir yankı uyandırmıştır. Distopik literatüre ve totalitarizm eleştirilerine katkılarıyla edebî bir miras bırakan Zamyatin, sahip olduğu ideolojik tutumu ile çağının siyasi ve sosyal yapılarına derinlemesine nüfuz etmiş eserler vermiştir. Bu inceleme yazısının amacı ise, Zamyatin’in tek tipleştirmeye, itaate ve yaratıcı düşüncenin bastırılmasına karşı çıkan bir tutumun temsilcisi olarak her dönemin eleştirel sesi ve her dönemin muhalifi olduğunu göstermektir. Araştırmanın önemi, Zamyatin’in bizzat yazdığı otobiyografilerinden yardım alarak kendisine yönelik yapılmış bir biyografi sunması ve bu anlamda ulusal literatüre katkıda bulunmasıdır. Yazarın ifadelerini ve fikirlerini keşfederek bulunduğu konumu ve muhalif duruşunu göreceğimiz bu çalışmanın tekniği içerik analizi tekniği olarak belirlenmiştir. Çalışmayı desteklemek amacıyla Zamyatin’in yaşamına dair başka kaynaklara da başvurulmuş ve özellikle Zamyatin’in kendi ifadelerine atıfta bulunularak anlatı derinleştirilmeye çalışılmıştır.

Özel Yetenekli Bireyler için Fen Eğitiminde Yapay Zekâ Kullanımı Üzerine Bir İnceleme

Aslı Şensoy — 2025-06-23

Özel yetenekli bireylerin eğitimi yoluyla, kültürel ve entelektüel ilerleme aktif olarak sağlanarak bu bireylerin ülkelerinde yenilikçi dönüşümleri gerçekleştirmeleri desteklenmektedir. Özel yetenekli bireylerin potansiyellerini en üst düzeyde gerçekleştirebilecekleri öğrenme ortamlarının tasarlanması ve çağın teknolojik olanaklarından yararlanılması büyük önem taşımaktadır. Eğitim alanındaki dijital dönüşüm süreci bağlamında yapay zekâ (YZ) teknolojilerinin eğitimdeki rolü giderek daha fazla önem kazanmakta; öğrenme sürecinin bireyselleştirilmesi, farklılaştırılması, öğrencilerin güçlü yönlerinin desteklenmesi ve bilgiye erişim yollarının çeşitlendirilmesi gibi pek çok alanda yapay zekâ destekli uygulamalar dikkat çekmektedir. Bu çalışma, özel yetenekli bireylerin fen eğitiminde yapay zekâ tabanlı uygulamalara yönelik son on yılda (2014–2024) yapılmış akademik çalışmaları sistematik biçimde incelemeyi amaçlamaktadır. Alan yazını taraması yöntemiyle yürütülen bu araştırmada, örneklem özellikleri, yayın yeri (uluslararası/ulusal), kullanılan araştırma desenleri, çalışılan konu başlıkları, kullanılan YZ araçları ve veri analizi yöntemleri temel inceleme kriterleri olarak belirlenmiştir. Çalışma kapsamında, “gifted students”, “science education”, “artificial intelligence”, “AI in gifted education” gibi anahtar kelimelerle ulusal ve uluslararası veri tabanlarında (ERIC, Scopus, Web of Science, ULAKBİM vb.) tarama yapılmış; dâhil edilme ölçütlerini karşılayan çalışmalar detaylı olarak incelenmiştir. Çalışmanın sonunda, elde edilen veriler doğrultusunda özel yetenekli bireylerin fen eğitiminde yapay zekâ kullanımına ilişkin eğilimler, odaklanılan temalar ve metodolojik özellikler sistematik bir biçimde sunulacaktır. Bu inceleme, alanda yapılan çalışmaların genel eğilimlerini ve boşluklarını ortaya koyarak, gelecekte özel yetenekli bireylere yönelik fen öğretiminde yapay zekâ kullanımını daha etkili ve hedefe yönelik planlamak isteyen araştırmacılar ve uygulayıcılar için yol gösterici olmayı amaçlamaktadır.

Öğretim Programlarının Deprem Okuryazarlığı Bağlamında İncelenmesi

İbrahim Himmetoğlu — 2025-06-23

Bu araştırma Türkiye’de Millî Eğitim Bakanlığı tarafından uygulanan öğretim programlarının deprem okuryazarlığı bağlamında incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırma, nitel araştırma yöntemine uygun olarak doküman analizi ile gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda Özel Eğitim ve Rehberlik, İlköğretim, Ortaöğretim kademeleri ile 2024 yılında uygulanmaya başlanan Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli (TYMM) kapsamında hazırlanan öğretim programları analiz edilmiştir. Analiz edilen toplam öğretim programı sayısı 250’dir. Analiz kapsamında öncelikle metin incelemesi yapılmış ve deprem ifadesi geçen dersler belirlenmiştir. İkinci aşamada deprem ifadesi geçen metinler belirlenmiştir. Üçüncü aşamada metinler deprem okuryazarlığı bağlamında ele alınmış ve bilgi-tutum-davranış-beceri boyutlarında analiz edilmiştir. Analiz neticesinde elde edilen bulgulara göre 250 Öğretim Programı’nın 35’inde (%14) deprem ifadesi yer almaktadır. Bu 35 Öğretim Programı’nda ise 146 defa deprem ifadesi bulunan cümleler yer almaktadır. Bu cümlelerin deprem okuryazarlığı kapsamında incelemesi sonucu Özel Eğitim ve Rehberlik programlarında 5 davranış boyutu; İlköğretim programlarında 19 bilgi, 2 davranış, 1 tutum boyutu; Ortaöğretim öğretim programlarında 11 bilgi boyutu; TYMM kapsamında hazırlanan öğretim programlarında 69 bilgi ve 1 tutum boyutuna ait ifadeler tespit edilmiştir. Araştırmada elde edilen veriler kapsamında, deprem okuryazarlığı bilgi, tutum ve davranış boyutunda ifadeler yer alırken beceri boyutunda herhangi bir ifadenin bulunmadığı, deprem okuryazarlığı bağlamında TYMM kapsamında hazırlanan öğretim programlarının diğer programlara oranla daha fazla işlevsel olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Coğrafi Aklın İnşasında Ritimanaliz

Esen Çiftçi — 2025-06-23

Bu makale David Harvey’in çalışmalarında ortaya koymaya çalıştığı coğrafi aklı, Henri Lefebvre’nin bir analiz yöntemi olarak önerdiği ritimanaliz açısından değerlendirmek amacıyla yazılmıştır. Harvey, coğrafya disiplininde nicel metodoloji ve coğrafya felsefesini bir araya getirilmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Sermaye ve egemen güçlerin gizli ya da açık amaçlarını ortaya çıkarabilmek için teorik ve analitik düşüncenin bir arada olduğu bir coğrafi anlayışın gerekli olduğunu belirtmiştir. Coğrafi anlayış ve bilginin edinilebileceği yollar ve argümanlar oluşturmak için çalışmıştır. Bu bağlamda Lefebvre’nin doğa ve insana dair tüm unsurların devamlılığını sağlayan ritimlerin, Harvey’in “coğrafi akıl” perspektifi ile ilişkilendirmenin disipline önemli katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Çalışmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Bu doğrultuda “coğrafi akıl” ve “ritimanaliz” kavramlarına dair literatür taraması yapılmıştır. Çalışma sonucunda Harvey’in kavramsal çerçevesini çizdiği coğrafi aklın oluşturulması ve coğrafyanın temel kavramlarının nasıl bir araya geleceği noktasının, ritimanalizin ilişkisel ve diyalektik bakış açısı ile açıklanabileceği anlaşılmıştır.

Biyoloji Öğretmenlerinin Yapay Zekâ ile İlgili Görüşleri

Esra Demirel Subaşı — 2025-06-23

Bu çalışma, biyoloji öğretmenlerinin yapay zekâ ile ilgili görüşlerini incelemektedir. Yapay zekâ, eğitimde teknolojik dönüşümü hızlandırarak kişiselleştirilmiş öğrenme deneyimleri sunmakta, karmaşık biyolojik süreçlerin anlaşılmasını kolaylaştırmakta ve öğretim sürecini daha etkili hale getirmektedir. Araştırmada nitel yöntem olan durum çalışması deseni kullanılmıştır. Çalışma katılımcılarını Ankara’da devlet okullarında görev yapan 20 biyoloji öğretmeni oluşturmaktadır. Veriler araştırmacılar tarafından hazırlanan Yapay Zekâ Görüş Formu ile toplanmıştır. Öğretmenler, yapay zekânın öğrenme sürecinde görsel içerik ve modelleme, sanal öğrenme ortamları, zaman tasarrufu ile öğretmene destek sağlama gibi avantajları olduğunu belirtirken; teknolojik altyapı eksikliği, bilgi yetersizliği, veri güvenliği ve özgünlük sorunları gibi zorlukların da varlığından bahsetmişlerdir. Ayrıca, biyoloji öğretmenlerinin yapay zekâ uygulamalarında daha yeterli olmaları için hizmet içi eğitimlerin artırılması, lisans programlarının güncellenmesi, deneyim kazanımı ve teknolojik donanımın iyileştirilmesi gibi öneriler sunulmuştur. Yapay zekâ farkındalığını artırmak amacıyla da eğitim politikalarının güncellenmesi, deneyim paylaşımı ve öğretmenlere yönelik rehber kaynakların sağlanması gerektiği vurgulanmıştır. Bu bağlamda, biyoloji öğretmenlerinin yapay zekâya ilişkin bilgi, beceri, farkındalık vb. kazanması biyoloji eğitimi kalitesinin artması açısından oldukça faydalı görülmektedir.

Coğrafyada Zaman Ontolojisi

Duygu Bozkır — 2025-06-23

Çalışmanın hareket noktasını zaman kavramının coğrafyada göz ardı edilmesi, coğrafyanın mekân bilimi olarak okunması, zaman kavramının coğrafi ontolojisinin belirsizliğinden faydalanarak doğrusal boyuta hapsedilmesi ve mekânın zaman aracılığıyla kapitalizmin yönetim aracı olması fikri oluşturur. Erken kapitalist dönemde zaman, mekânın yönetiminde önemli araçlardan olmuştur. Modernite ontolojisi, zamanı soyut-mutlak bir varlık olarak gören Newton’cu görüşü merkeze yerleştirerek doğaya uyumlanmayı gerektiren döngüsel zaman anlayışını belirsizleştirmekte ve bireylerin-toplumların zaman algısını Newton’cu tek boyutlu üst epistemolojiye göre şekillendirmektedir. Bu bağlamda dünyada doğayla bütünleşmiş, döngüsel akışa göre şekillenen yaşamdan betonarme kalıplara sıkışmış, bireyleri kol saatinin metafiziksel kelepçesiyle kontrol eden görünmez lineer prangaların olduğu bir dijital yaşama evrilme gözlenmektedir. Çalışmada yukarıdaki düşünceler ışığında zaman kavramının coğrafyada ontolojik kabulleri irdelenmiştir. Zaman kavramının coğrafi ontolojisine mekândan bağımsız ve lineer zamanı temel alması ve diğer zaman türlerini örtük vermesi ya da tamamen göz ardı etmesi nedeniyle eleştiriler getirilmiştir. Ardından zaman ve mekân ilişkisi tartışılarak, coğrafyanın zaman bilimi olarak nasıl farklı algılanabileceği üzerinde durulmuştur. Son olarak ise zaman kavramının coğrafyada nasıl kavramsallaştırılması ve sınıflandırılması gerektiği belirtilmiştir. Bu bağlamda, zaman kavramına dair coğrafi sınıflamanın ontolojisinin temelini kapitalizmin epistemolojisinin öne sürdüğü “soyutluk”, “mekândan bağımsızlık” ve “mutlaklık” değil; “çok boyutluluk”, “mekânla ilişkisellik” ve “görelilik” arasındaki bütünlüğün oluşturması gerektiği belirtilmiştir. Zaman kavramı astronomik, ekolojik, algısal, jeolojik ve kronolojik olarak coğrafi beş boyutta sınıflandırılmış ve temellendirilmiştir. Aynı şekilde zaman algısının temelini de eleştirel teori ve postyapısalcı ilişkisel mekâna dayanan zaman sınıflamasına dair düşünmenin oluşturması gerektiği savunulmaktadır.

Muhasebe Eğitimine Yönelik Öğrenci Geri Bildirimlerinin Tematik Analizi: Nitel Bir Araştırma

Yasin Reyhan — 2025-06-23

Bu araştırmanın amacı, muhasebe eğitimine ilişkin çevrim içi öğrenci geri bildirimlerini analiz ederek, eğitim sürecinde karşılaşılan temel sorun alanlarını tematik düzeyde ortaya koymaktır. Çalışma, nitel araştırma desenlerinden biri olan olgubilim (fenomenoloji) yaklaşımı çerçevesinde yürütülmüş; verilerin çözümlenmesinde tematik içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma kapsamında, 1 Ocak 2023 – 31 Aralık 2024 tarihleri arasında www.sikayetvar.com platformunda yayımlanmış ve doğrudan muhasebe eğitimiyle ilişkili olan 80 şikâyet metni, amaçlı örnekleme yöntemiyle seçilerek analiz edilmiştir. İçeriklerdeki tekrar eden örüntüler ve anlam birlikleri doğrultusunda toplam 349 kodlama yapılmış ve elde edilen bulgular altı ana tema altında sınıflandırılmıştır. Bu temalar arasında en çok öne çıkan sorunlar; pedagojik içerik yetersizliği, teknik erişim problemleri, eğitmenle etkileşim eksikliği ve belge süreçlerine yönelik güvensizliktir. Ayrıca ödeme ve iade işlemlerine dair şeffaflık eksiklikleri ile kurumsal temsil sorunları da kullanıcı memnuniyetsizliğini etkileyen temel unsurlar arasında yer almaktadır. Araştırma bulguları, çevrim içi muhasebe eğitimi sunan kurumların yalnızca içerik temelli değil; aynı zamanda yönetsel, etik ve iletişimsel açılardan da yeniden yapılandırılması gerektiğini göstermektedir. Bu yönüyle çalışma, muhasebe eğitiminin dijitalleşme sürecinde öğrenci merkezli bir değerlendirme sunarak alana özgün katkı sağlamaktadır.

Bir Karma Yöntem Araştırması: Jigsaw Tekniğinin 10. Sınıf Coğrafya Dersi Su Kaynakları Konusunun Öğretiminde Kullanılması

Rauf Türkmen — 2025-06-23

Bu araştırmanın amacı, Jigsaw tekniğinin, 10. Sınıf Coğrafya dersi “Su Kaynakları” konusunun öğretiminde, öğrencilerin akademik başarılarına etkisini ortaya koymak ve uygulamanın etkilerini öğrenci görüşlerine göre incelemektir. Çalışmada, karma (mixed) desen kullanılmıştır. Çalışma grubunu, 2022-2023 eğitim öğretim yılında Erzurum ili Yakutiye ilçesinde bir lisenin 10. Sınıfında öğrenim gören iki farklı sınıftaki 40 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada Su Kaynakları Başarı Testi (SKBT), yarı yapılandırılmış görüşme formu ve öğrenci günlükleri kullanılmıştır. Nicel verilerin analizinde bağımsız örneklem t-testi uygulanmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme formu ve öğrenci günlüklerinden elde edilen verilerin analizinde ise içerik analizi kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda, Jigsaw öğretim tekniğinin öğrencilerin akademik başarıları üzerinde olumlu bir etkiye sahip olduğu, Jigsaw öğretim tekniği ile ilgili öğrencilerin olumlu görüşler dile getirdikleri görülmüştür.

Z Kuşağında İletişim ve Yeni Eğitim Teknikleri

Özlem Barış — 2025-06-23

Bu çalışma Z kuşağı bireylerinin içerisine doğduğu dijital döneme paralel olarak kuşak bireylerinin niteliklerini açıklamayı amaçlarken aynı zamanda bu dönem dünyaya gelen bireylerin iletişim ve eğitim özelliklerini betimsel içerik analizi çerçevesinde betimlemeyi ve Z kuşağına ilişkin ön plana çıkan iletişim, eğitim faktörlerini sıralamayı hedeflemiştir. Böylece Z kuşağı bireyleriyle daha etkin bir iletişimi gerçekleştirmek mümkün bir hâle gelirken bu kuşağın eğitim faaliyetlerine daha fazla istekli olarak katılmasını sağlayan eğilimler belirtilmektedir. Dolayısıyla çalışma hali hazırda öğrenci olan ve iş sahalarına yeni niteliklerle katılan Z kuşağı bireylerinin daha etkin bir şekilde eğitilmesine ve başarılı bir şekilde iletişime geçilmesine katkı sağlamaktadır. Bununla birlikte daha iyi iletişim kurulan ve aktif öğrenme faaliyeti gerçekleştiren gelecek kuşaklar yaratılması amaçlanmaktadır. Araştırmada betimsel içerik analizi gerçekleştirilmiş elde edilen veriler temalar ve kodlar altında toplanmıştır.